Η Ελλάδα βιώνει μια βαθιά δημογραφική κρίση, η οποία δεν αποτελεί απλώς αριθμητικό πρόβλημα αλλά ζήτημα εθνικής στρατηγικής. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η χώρα έχασε περίπου μισό εκατομμύριο κατοίκους σε διάστημα δεκατριών ετών. Ο δείκτης γονιμότητας παραμένει σταθερά χαμηλός, η ατεκνία αυξάνεται, ενώ το 23% του πληθυσμού είναι ήδη άνω των 65 ετών.
Δημογραφικό και Υπογεννητικότητα: Η αθέατη πλευρά των εγκύων στην Ναυτιλία
Η γήρανση και η συρρίκνωση του πληθυσμού συνδέονται άμεσα με την αβεβαιότητα των νέων, την έλλειψη στήριξης στις οικογένειες, το στεγαστικό πρόβλημα και τις επισφαλείς συνθήκες εργασίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στην αγορά εργασίας αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Η Ναυτιλία, ένας από τους στρατηγικότερους τομείς της εθνικής οικονομίας, οφείλει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο. Η ιστορικά ανδροκρατούμενη φύση του κλάδου δεν μπορεί πλέον να αποτελεί εμπόδιο, αντιθέτως, η ένταξη και ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στη ναυτιλία αποτελεί προϋπόθεση κοινωνικής προόδου.
Η προστασία της εγκυμοσύνης, η εξασφάλιση άδειας μητρότητας, η επέκταση του επιδόματος μητρότητας σε 9 μήνες, αλλά και η διαμόρφωση συνθηκών που επιτρέπουν την αρμονική συνύπαρξη επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, είναι ζητήματα που πρέπει να τεθούν στο επίκεντρο της Ναυτιλιακής Πολιτικής. Η πραγματικότητα για πολλές γυναίκες Ναυτικούς παραμένει δύσκολη, με εμπόδια, ανισότητες και έλλειψη θεσμικής μέριμνας. Αυτό δεν είναι πλέον ανεκτό.
Ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα άνισης μεταχείρισης στον ναυτιλιακό κλάδο αφορά τις γυναίκες Ναυτικούς κατά την περίοδο της μητρότητας. Σε αυτό το πεδίο αξίζει να αναφερθεί η προσπάθεια του Cpt. Dr. Γιώργου Βάλλη, Προέδρου της Πανελλήνιας Ένωσης Πληρωμάτων Ιδιωτικών και Επαγγελματικών Θαλαμηγών, ο οποίος έχει σταθεί υπέρμαχος της εξίσωσης των γυναικών στη ναυτιλία και τον θαλάσσιο τουρισμό.
Ειδικότερα, σε περιπτώσεις εγκυμοσύνης, η σύμβαση εργασίας τους λύεται είτε από την πρώτη μέρα είτε από τον πρώτο μήνα εγκυμοσύνης με καταβολή αποζημίωσης, μόλις δεκαπέντε ημερών. Επιπλέον, η διάρκεια του επιδόματος μητρότητας ανέρχεται σε έξι μήνες, έναντι εννέα που προβλέπονται για τις εργαζόμενες σε άλλους επαγγελματικούς τομείς. Δεν είναι ορθό η γυναίκα Nαυτικός, η οποία καταβάλλει διπλάσιες και τριπλάσιες ασφαλιστικές εισφορές, να στερείται της ευνοϊκής μεταχείρισης που απολαμβάνουν άλλες εργαζόμενες γυναίκες σε άλλους εργασιακούς χώρους.
Η πρακτική αυτή αναδεικνύει την υφιστάμενη θεσμική ανισότητα, καθώς η γυναίκα Nαυτικός αντιμετωπίζεται, σε επίπεδο δικαιωμάτων, ως άνδρας εργαζόμενος, με αποτέλεσμα να αγνοούνται οι βιολογικές και κοινωνικές ανάγκες που συνοδεύουν τη μητρότητα. Το γεγονός αυτό συνδέεται άμεσα με την έλλειψη επαρκών μηχανισμών προστασίας στον χώρο της Nαυτιλίας και οδηγεί σε συστηματική αποθάρρυνση της συμμετοχής των γυναικών στο επάγγελμα ή ακόμη και στη συστηματική απομάκρυνση τους από τον ρόλο της μητέρας.
Σε κοινωνίες που καλούνται να αντιμετωπίσουν το δημογραφικό ζήτημα και την υπογεννητικότητα, η ελλιπής προστασία της μητρότητας σε συγκεκριμένους κλάδους της αγοράς εργασίας συνιστά σημαντικό παράγοντα που επιδεινώνει το πρόβλημα. Στον Nαυτικό κόσμο, η εγκυμοσύνη δεν αναγνωρίζεται ως κοινωνικό και οικογενειακό γεγονός ιδιαίτερης σημασίας, αλλά συχνά εκλαμβάνεται ως επαγγελματικό εμπόδιο. Η διατήρηση αυτής της κατάστασης επί σειρά ετών καταδεικνύει την ανάγκη αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου και εναρμόνισης του με τις γενικότερες πολιτικές ισότητας φύλων και στήριξης της οικογένειας.
Η Nαυτιλία δεν είναι απλώς ένας κλάδος. Είναι το σήμα κατατεθέν της χώρας μας, το πεδίο όπου η Ελλάδα πρωταγωνιστεί διεθνώς. Αν η Nαυτιλία γίνει και το πεδίο όπου η ισότητα φύλων και η προστασία της μητρότητας θα κατοχυρωθούν έμπρακτα, τότε θα έχει προσφέρει όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στην κοινωνία.
Η δημογραφική πρόκληση δεν μπορεί να περιμένει. Και η ενίσχυση των γυναικών στη Nαυτιλία είναι κομμάτι της λύσης. Γιατί η ισότητα και η μέριμνα για τη μητρότητα δεν είναι μόνο κοινωνική δικαιοσύνη, είναι το θεμέλιο ενός βιώσιμου μέλλοντος για την Ελλάδα.
Δεν γίνεται να μιλάμε για λύσεις στο δημογραφικό, όταν στη Nαυτιλία η εγκυμοσύνη αντιμετωπίζεται σαν πρόβλημα. Όταν μια γυναίκα Nαυτικός κινδυνεύει να χάσει τη δουλειά της ή μένει χωρίς στήριξη επειδή θέλησε να γίνει μητέρα. Το κράτος και η κοινωνία στέλνουν λάθος μήνυμα. Χωρίς θεσμική προστασία και σεβασμό στη μητρότητα, καμία πολιτική για το δημογραφικό δεν μπορεί να σταθεί.